Większość ludzi pali marihuanę okazjonalnie, ale niektórzy regularnie, a niektórzy nawet codziennie. Czy codzienne zażywanie konopi indyjskich oznacza automatycznie uzależnienie? Skąd mam wiedzieć, że jestem uzależniony?
„To tylko zioło”, wmawiał sobie Patryk, „przecież to nie jest heroina czy kokaina”. Patryk długo nie wyobrażał sobie, że marihuana może uzależniać. „Ale jak miałem wolne to potrafiłem wypalić nawet pięć gramów.” Próbując ograniczyć używanie marihuany, miał problemy ze snem, potliwe dłonie i stał się agresywny. W końcu musiał przyznać, że jest uzależniony.
Konopie indyjskie mogą, w przeciwieństwie do tego, co niektórzy myślą, uzależniać. W czasie ich odstawienia mogą nawet wystąpić objawy odstawienia. Czasami stają się one zauważalne fizycznie, tak jak u Patryka. Jednak nie wszyscy uzależnieni od konopi indyjskich doświadczają fizycznych objawów odstawienia. Częstotliwość zażywania również nie jest pewnym wskaźnikiem uzależnienia. Ważniejsze od liczby wypalanych jointów jest raczej pytanie, jakie funkcje w naszym życiu pełni palenie i czy zażywanie konopi indyjskich miało już negatywne skutki.
Palenie Marihuany Otrzymuje Swoją Funkcję w Życiu Codziennym
W przeciwieństwie do narkotyków, takich jak heroina czy kokaina, skutki uzależnienia od konopi indyjskich są zwykle mniej widoczne. U wielu długoletnich konsumentów palenie początkowo odbywało się tylko w kręgu przyjaciół, gdzie palenie było normalne. Jednak podczas gdy większość ludzi pozostaje przy okazjonalnym paleniu lub je rzuca, ponieważ inne rzeczy w życiu stają się ważniejsze, dla osób uzależnionych od konopi indyjskich to palenie staje się coraz ważniejsze.
Takie osoby coraz częściej palą w samotności, zamykają się we własnych czterech ścianach. Wraz ze zmniejszeniem się poziomu przyjemności, palenie w coraz większym stopniu przejmuje funkcję radzenia sobie z nieprzyjemnymi uczuciami, takimi jak nuda, lęk, problemy z zasypianiem lub inne. Osoby uzależnione coraz częściej ulegają pokusie ukrywania trudnych codziennych sytuacji i związanych z nimi nieprzyjemnych uczuć lub myśli. Im dłużej to trwa, tym mniej można sobie wyobrazić życie bez palenia. Czy to już uzależnienie?
Zaburzenie Spożywania Marihuany od 2 do 11 Kryteriów
Uzależnienia nie można jednoznacznie zmierzyć, tak jak temperatury ciała w przypadku gorączki. Ani ilość, ani częstotliwość zażywania nie odgrywają decydującej roli w kwestii uzależnienia. Przeciwnie, uzależnienie jest stwierdzane, gdy istnieją określone kryteria diagnostyczne.
Ważnym instrumentem w diagnozie uzależnienia od marihuany jest amerykański Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, w skrócie DSM. Jednak w obecnej piątej wersji DSM nie używa już pojęcia uzależnienie, ale mówi o zaburzeniu zażywania substancji. Można je określić na podstawie 11 kryteriów. Osoby zainteresowane mogą przeprowadzić taki test, odpowiadając na następujące pytania:
1. Czy zażywasz marihuanę częściej lub dłużej niż planowałeś?
2. Czy miałeś ciągłe pragnienie lub nieudane próby zaprzestania lub ograniczenia używania konopi indyjskich?
3. Czy spędzasz dużo czasu na zdobywaniu, konsumowaniu lub trzeźwieniu?
4. Czy doświadczasz pragnienia? Czy masz silne pragnienie lub czujesz przymus, aby konsumować marihuanę?
5. Czy nie byłeś w stanie wypełnić ważnych obowiązków w pracy, szkole lub w domu z powodu palenia, a mimo to nadal palisz?
6. Czy palisz, mimo że Twoja konsumpcja powoduje ciągłe lub powtarzające się problemy społeczne lub interpersonalne?
7. Czy zrezygnowałeś lub ograniczyłeś ważną aktywność zawodową, społeczną lub rekreacyjną na rzecz zażywania konopi indyjskich?
8. Czy często palisz w sytuacjach, w których używanie może stanowić zagrożenie dla zdrowia (np. w ruchu drogowym)?
9. Czy nadal zażywasz, mimo że spowodowało to lub pogorszyło problemy fizyczne lub psychiczne?
10. Czy doświadczasz rozwoju tolerancji? Czy musisz zwiększyć dawkę, aby uzyskać ten sam efekt, czy odczuwasz zmniejszony efekt przy stałej dawce?
11. Czy doświadczasz objawów odstawienia lub spożywasz marihuanę, aby złagodzić objawy odstawienia?
Jeżeli w okresie 12 miesięcy na co najmniej dwa z pytań odpowiesz twierdząco, to już cierpisz na zaburzenie zażywania substancji. Im więcej kryteriów, tym poważniejsze zaburzenie.
Uzależnienie od konopi indyjskich lub zaburzenie zażywania nie może być ograniczone do jednej konkretnej cechy, ale zazwyczaj składa się z zestawu objawów. Nawet objawy odstawienia, takie jak u Patryka, wcale nie muszą występować.
Zespół Odstawienia Jest Nieprzyjemny, Ale Nie Niebezpieczny
Jeśli jednocześnie występują psychiczne i fizyczne objawy odstawienia, nazywa się to syndromem odstawienia. Psychiczne objawy odstawienia obejmują drażliwość, agresywność, nerwowość, lęk, problemy ze snem, utratę apetytu, niepokój lub nastrój depresyjny. Fizyczne objawy odstawienia to ból brzucha, drżenie, pocenie się, gorączka, dreszcze lub ból głowy.
W przeciwieństwie do odstawienia alkoholu lub opioidów, zespół odstawienia konopi indyjskich nie jest niebezpieczny. Jest on nieprzyjemny, ale nie zagrażający życiu. Zazwyczaj fizyczne odstawienie trwa od trzech do czterech tygodni. Uzależnienie psychiczne jest natomiast bardziej długotrwałe i wymaga aktywnego podejścia.
Ograniczenie Jakości Życia Spowodowane Silnym Spożywaniem Marihuany
Uzależnienie od konopi indyjskich zazwyczaj oznacza obniżenie jakości życia, chociaż wielu użytkowników nie chce się do tego przyznać. Chociaż sporadyczne zażywanie konopi indyjskich prawdopodobnie nie ma jeszcze znaczącego wpływu na jakość życia, sytuacja w przypadku uzależnienia od konopi indyjskich wygląda już inaczej.
Badania naukowe wykazały, że im częściej palimy, tym gorsza jest jakość życia. Największy spadek jakości życia odnotowano wśród osób uzależnionych od konopi indyjskich. Chociaż nie można jednoznacznie stwierdzić, czy marihuana jest odpowiedzialna za niską jakość życia, czy też sfrustrowani ludzie są bardziej skłonni do palenia. Można jednak założyć, że intensywne palenie nie poprawia jakości życia. Oznacza to, że uzależnieni od narkotyków nabywają chwilowe dobre odczucia związane z uzależnieniem od konopi indyjskich wraz z długoterminową utratą jakości życia.
Samotest Dla Konsumentów
Powyższe kryteria DSM umożliwiają zainteresowanym osobom sprawdzenie, czy ich zażywanie konopi indyjskich wykazuje oznaki uzależnienia. Problematyczna konsumpcja zwykle zaczyna się wcześniej, zanim dojdzie do uzależnienia.
Źródła:
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fifth Edittion. DSM-5. Washington: American Psychiatric Publishing.
Goldenberg, M., Ishak, W. W. & Danovitch, I. (2016). Quality of Life and Recreational Cannabis Use. The American Journal on Addictions, 20, 1-18. https://doi.org/10.1111/ajad.12486
Hoch, E. & Preuss, U. W. (2019). Cannabis, Cannabinoide und Cannabiskonsumstörungen. PSYCH up2date, 13(5), 395-409.
Orth, B. & Merkel, C. (2022). Der Substanzkonsum Jugendlicher und junger Erwachsener in Deutschland. Ergebnisse des Alkoholsurveys 2021 zu Alkohol, Rauchen, Cannabis und Trends. BZgA-Forschungsbericht. Köln: Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung. https://doi.org/10.17623/BZGA:Q3-ALKSY21-DE-1.0
Rumpf, H.-J. & Kiefer, F. (2011). DSM-5: Die Aufhebung der Unterscheidung von Abhängigkeit und Missbrauch und der Öffnung für Verhaltenssüchte. Sucht, 57(1), 45-48.
