Używanie konopi indyjskich, zwłaszcza w okresie dojrzewania, może być czynnikiem, który wywołuje schizofrenię, zwłaszcza gdy istnieją do tego predyspozycje genetyczne i dalsze czynniki ryzyka. Ale jak należy oceniać ryzyko spowodowane konopiami indyjskimi w odniesieniu do innych możliwych czynników ryzyka? Ten artykuł dotyczy rozwoju schizofrenii i skupia się na wynikach, które są najbardziej wiarygodne metodologicznie i spójne we wszystkich badaniach.
Około co setna osoba choruje na schizofrenię w ciągu swojego życia. Podwojenie ryzyka z powodu marihuany oznaczałoby, że ucierpiałyby dwie osoby na sto. Istnieją również badania sugerujące, że nadmierne spożywanie konopi indyjskich może powodować 3 – 4 procentowe ryzyko wystąpienia schizofrenii. Nie jest jeszcze całkowicie jasne, czy używanie konopi indyjskich rzeczywiście zwiększa ryzyko, czy tylko przyspiesza wystąpienie choroby. Wiele badań wykazało, że średni wiek w momencie wystąpienia choroby jest niższy wśród osób zażywających konopie indyjskie niż wśród osób, które nie używają marihuany.
Początek schizofrenii
Występowanie schizofrenii jest zróżnicowane. Jedno z przeprowadzonych badań wykazało, że około 50 procent badanych miało ostry początek i 50 procent długotrwałe początki schizofrenii z coraz ostrzejszymi objawami choroby.
Zaburzenia rozwojowe w dzieciństwie
Wiele badań sugeruje różnorodność objawów, symptomów, warunków i zachowań związanych ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia schizofrenii, ale żadne z nich nie ma takiej siły ani wyjątkowości, która pozwoliłaby z pewnością przewidzieć wystąpienie schizofrenii. Poprzednie prace nad grupami wysokiego ryzyka pokazały, że potomstwo schizofrenicznych rodziców ma większe szanse na niższy wskaźnik inteligencji, słabe umiejętności koncentracji i uwagi, słabe dostosowanie społeczne i objawy psychiatryczne w porównaniu z potomstwem osób z grupy kontrolnej.
Wiele badań wykazało, że osoby cierpiące na schizofrenię od samego początku różnią się od swoich rówieśników pod względem sprawności psychicznej, rozwoju neurologicznego, kompetencji społecznych i zaburzeń psychicznych.
Wiele ustaleń sugeruje również, że niski poziom inteligencji jest specyficzny dla schizofrenii, ponieważ nie stwierdzono tego w przypadku choroby dwubiegunowej. Warto zauważyć, że nie wydaje się, aby istniały wspólne szlaki przyczynowe łączące te markery rozwoju ze schizofrenią.
Dane z nowozelandzkiej kohorty urodzeniowej z lat 1972-1973 wykazały, że osoby cierpiące na schizofrenię w pierwszych dziesięciu latach swojego życia mogły cierpieć na znaczny deficyt neuromotoryczny, językowy i psychiczny. Dowody na wiele zaburzeń rozwojowych w dzieciństwie i schizofrenię potwierdzają hipotezę, że schizofrenia jest zaburzeniem rozwojowym o charakterze neurologicznym, które może być spowodowane wadą we wczesnym rozwoju mózgu.
Przebieg choroby
Objawowy przebieg schizofrenii jest różny. W jednym z dużych badań około połowa badanych miała przebieg falisty z częściowym lub całkowitym zanikiem choroby, po którym nastąpił nawrót. Około jedna trzecia miała stosunkowo przewlekły przebieg z kiepskim wynikiem. Niewielka mniejszość w tym badaniu wykazuje stały wzorzec wyzdrowienia z dobrymi wynikami. W dużym badaniu przeprowadzonym po pierwszym pobycie w szpitalu, około 25 procent badanych nie było ponownie hospitalizowanych nawet po 15 latach.
Czynniki ryzyka
Poniżej przedstawiono czynniki ryzyka, które zostały zidentyfikowane przynajmniej w kilku wiarygodnych badaniach i w których jest całkiem jasne, że czynnik ryzyka występował przed wystąpieniem schizofrenii.
Pora roku narodzin
Od dawna wiadomo, że osoby cierpiące na schizofrenię częściej rodzą się zimą. Względne ryzyko jest niskie i wynosi około 10 procent dla osób urodzonych zimą lub latem. 10 procent to początkowo niewiele. Ze względu na to, że wiele osób rodzi się zimą, efekt ten jest dość istotny.
Komplikacje podczas porodu
Sezonowa obserwacja sugeruje, że osoby, które później rozwinęły schizofrenię, mogły doświadczyć czegoś podczas ciąży lub porodu. Od dziesięcioleci prowadzone są badania na ten temat, ale ogólnie rzecz biorąc, pozytywne wyniki zostały przyćmione przez możliwość, że pamięć matki była stronnicza. Przeprowadzono wiele badań, które wykazały podwojenie ryzyka dla osób z powikłaniami porodowymi.
Te powikłania porodowe obejmują powikłania podczas ciąży (krwawienie, cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi itp.), nieprawidłowy wzrost i rozwój dziecka (niska waga urodzeniowa, wady wrodzone, zmniejszony obwód głowy) oraz powikłania podczas porodu (brak tlenu podczas porodu, interwencyjne cięcie cesarskie).
Wiek rodziców
Rola zaawansowanego wieku rodziców w zwiększaniu ryzyka schizofrenii została po raz pierwszy zaproponowana w połowie XX wieku. Na podstawie danych rodzinnych 1000 pacjentów w kanadyjskim szpitalu w Ontario grupa naukowców doniosła, że rodzice pacjentów ze schizofrenią byli średnio dwa do trzech lat starsi niż rodzice populacji ogólnej.
Badanie populacyjne z Izraela wykazało, że względne ryzyko wystąpienia schizofrenii wzrosło monotonnie wraz z wiekiem ojców, z maksymalnym względnym ryzykiem 2,96 w grupie ojców powyżej 55 roku życia w porównaniu z wiekiem 20 do 24 lat. Byłoby to w przybliżeniu równoznaczne z ryzykiem związanym z używaniem konopi indyjskich w okresie dojrzewania.
Po statystycznym dostosowaniu wieku ojcowskiego, wiek macierzyński nie jest już istotnym predyktorem schizofrenii. Inne badanie wykazało, że ryzyko schizofrenii związane z wiekiem ojca jest na ogół większe u kobiet. Jednym z możliwych wyjaśnień są mutacje w spermie starszych ojców, które są przychylne schizofrenii.
Zakażenia i układ odpornościowy
Szereg badań sugeruje, że osoby, których matki w drugim trymestrze ciąży były poddane epidemii grypy, są bardziej narażone na schizofrenię. Zakażenie w czasie ciąży jako czynnik ryzyka jest zgodne z teorią rozwoju neurologicznego schizofrenii. Zakażenie może powodować zaburzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Istnieją spójne dowody na to, że osoby, które przeszły toksoplazmozę, są bardziej narażone na schizofrenię. Jedno z badań wykazało względne ryzyko 5,2 dla osób z udokumentowanym zakażeniem wirusem różyczki podczas rozwoju płodu.
W badaniu z Brazylii osoby, które cierpiały na zapalenie opon mózgowych podczas epidemii w latach 1971-1974 zostały porównane ze swoim rodzeństwem bez zapalenia opon mózgowych. Stwierdzono, że częstość występowania psychozy i schizofrenii była pięciokrotnie wyższa wśród osób z zapaleniem opon mózgowych. Wyniki są imponujące, ponieważ średni wiek zakażenia zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych wynosił 26 miesięcy, znacznie później niż infekcja prenatalna w czasie ciąży.
Choroby autoimmunologiczne
Badania sugerują, że osoby cierpiące na schizofrenię mają albo niezwykłą odporność albo większą podatność na choroby autoimmunologiczne. Na przykład, konsekwentnie wykazano, że osoby cierpiące na schizofrenię są mniej narażone na reumatoidalne zapalenie stawów. Może się zdarzyć, że inne konsekwencje fizjologiczne chronią przed schizofrenią, lub że jeden gen zwiększa ryzyko wystąpienia jednego zaburzenia i chroni przed innym.
Inne choroby autoimmunologiczne zostały za to powiązane ze schizofrenią, w tym choroba tarczycy, cukrzyca typu I i choroba celiakii. Obecnie istnieją najsilniejsze wskazania dotyczące chorób tarczycy i celiakii. W badaniu przeprowadzonym w Danii u osób, u których rodziców stwierdzono celiakię, rozpoznano później z trzykrotnie większym prawdopodobieństwem schizofrenię. Celiakia jest reakcją immunologiczną na gluten w pszenicy.
Wyniki łączące schizofrenię z chorobami autoimmunologicznymi są uzupełniane przez badania kliniczne i laboratoryjne procesów autoimmunologicznych przy schizofrenii. Przy schizofrenii występują znaczne i oczywiste nieprawidłowości w układzie odpornościowym, ale nie jest jasne, czy są to przyczyny, czy też wynik schizofrenii lub jej leczenia.
Przynależność do grupy etnicznej i dyskryminacja
Status etniczny jest stosunkowo łatwo rozpoznawalną cechą osoby, która wskazuje na wspólną historię z innymi ludźmi. Charakterystyka statusu etnicznego obejmuje rasę, kraj pochodzenia i religię. Kraj pochodzenia okazał się być trwałym czynnikiem ryzyka schizofrenii w Wielkiej Brytanii i Holandii. W Wielkiej Brytanii u imigrantów z Afryki lub Karaibów i u ich potomków drugiego pokolenia wykryto do dziesięciu razy większe występowanie schizofrenii niż u ogółu społeczeństwa.
Ze względu na to, że grupy imigrantów nieposiadające czarnej skóry nie mają wyższych wskaźników, a ponieważ dotyczy to drugiego pokolenia, jest mało prawdopodobne, aby zwiększone ryzyko wynikało z samej imigracji. Ponieważ wskaźniki w krajach pochodzenia nie są zwiększone, jest mało prawdopodobne, aby istniała genetyczna różnica pomiędzy rasami. Przyczyną wydają się być stany psychiczne związane z byciem czarnoskórym w Anglii lub pochodzeniem z Surinamu w Holandii. Może to być dyskryminacja lub bardziej subtelna forma zmagania się z codziennymi trudnościami.
Życie w mieście
Już w latach 30-tych XX wieku badacze z USA pokazali, że podczas gdy adresy pierwszych obrazów chorób maniakalno-depresyjnych były mniej lub bardziej losowo rozmieszczone w Chicago, obrazy schizofrenii zazwyczaj pochodziły z centrum Chicago. Te i inne podobne ustalenia zostały zinterpretowane w wyniku selekcji osób, które miały rozwinąć schizofrenię.
Późniejsze badania z Europy wykazały, że ryzyko dla osób urodzonych na obszarach miejskich jest około dwa do czterech razy większe niż dla osób urodzonych na obszarach wiejskich. Trudność polega na zidentyfikowaniu wiarygodnego procesu biologicznego związanego z życiem w mieście.
Podsumowanie
Badania nad schizofrenią wykazują, że szereg czynników może zwiększyć ryzyko rozwoju schizofrenii. Należą do nich predyspozycje genetyczne, wydarzenia w czasie ciąży i porodu, takie jak infekcje macicy i niedobór tlenu, oraz zwiększony stres psychologiczny, taki jak dyskryminacja, narodziny w zimie, zaawansowany wiek ojców i dorastanie w mieście. Nie zawsze jest jasne, w jaki sposób obserwowany czynnik ryzyka zwiększa ryzyko schizofrenii.
Dla osoby, która od wielu lat naukowo zajmuje się kwestią konopi indyjskich uderzające jest przede wszystkim odmienne postrzeganie przez społeczeństwo znaczenia tych czynników ryzyka. Podczas gdy istnieje wiele głosów ostrzegawczych, że ludzie nie powinni używać konopi indyjskich, ponieważ powoduje to psychozę, nie ma ostrzeżeń dla rodziców, aby nie pozwalali swoim dzieciom dorastać w mieście i przenosić się na wieś, ponieważ życie w mieście powoduje psychozę. Podejrzenie zwiększonego ryzyka jest jednak takie samo dla obu czynników, zarówno dla używania konopi indyjskich jak i życia w miastach.
